Istota ludzka to niemal wyłącznie ucho. Bodźce słuchowe odbieramy całym ciałem – poprzez ucho, skórę i kości. Dziecko, które ma nadwrażliwość dotykową niemal zawsze będzie miało nadwrażliwość słuchową. Ucho wiąże się z emocjami. Jeżeli dziecko jest bardzo emocjonalne i wrażliwe można przypuszczać, że jego uwaga słuchowa nie jest prawidłowo wykształcona.
Wiele dzieci z problemami emocjonalnymi cierpi na nadwrażliwość na bodźce słuchowe. Często niechętnie uczestniczą w imprezach masowych, nie przepadają za miejscami głośnymi, w których przebywa wiele osób. Jest to związane z brakiem umiejętności selekcji i filtracji dźwięków otoczenia. Dzieci odbierają dźwięki szybciej drogą kostną niż powietrzną. Dźwięki wychwycone przez ciało nie są poddawane filtracji i wyciszeniu tak, jak dźwięki wychwytywane przez ucho. Dzieci z nadwrażliwościami słuchowymi nie są w stanie „wybrać” z otoczenia istotnych dźwięków (np. głosu nauczyciela w klasie) i pobudza je każdy docierający do nich bodziec słuchowy. Słyszą wszystko i przez cały czas. Bardzo trudno jest im w takiej sytuacji skoncentrować się nawet na prostych czynnościach, natomiast trudne zadania są dla nich często nie do wykonania. Dzieci z nadwrażliwościami słuchowymi mogą „wyłączać się na dźwięki” lub reagować na nie niewspółmiernie do ich siły i intensywności (np. agresją). Chcą w ten sposób poradzić sobie ze zbyt dużą ilością bodźców, które do nich docierają.
Problemy emocjonalne dzieci mogą wynikać z zamkniętej selekcji. Selektywność to umiejętność rozróżniania i analizy dźwięków. Brak selektywności powoduje, iż dziecko zamyka się na pewne dźwięki. Czuje się wtedy bezpiecznie. Jest to mechanizm obronny często wykorzystywany przez dzieci w celu radzenia sobie z trudnymi emocjonalnie sytuacjami. Prof. Tomatis mówił o selektywności jako „zasłonie niepokoju”, która pomaga ukryć nieprzyjemne i intensywne aspekty rzeczywistości. Zdaniem prof. Tomatisa brak selektywności chroni dziecko przed zbyt niszczącymi emocjami, które mogą pochodzić zarówno z otoczenia, jak i z jego wnętrza. Trening słuchowy pomaga m.in. w otwarciu dziecka na świat dźwięków.
Problemy przetwarzania słuchowego w znacznej mierze wpływają na komunikację i emocje. Dzieci, które maja problemy językowe, będą miały kłopoty z komunikacją z innymi ludźmi, np. nauczycielami i rówieśnikami. Następstwem takiej sytuacji jest występowanie zachowań nieakceptowanych społecznie. Dzieci z deficytem komunikacji mają często problemy z rozwiązywaniem konfliktów. Problemy językowe utrudniają im także kontrolowanie własnych emocji przez co wyrażają je w negatywnych sposób. Dzieci z bardzo wrażliwym słuchem często mają problemy z właściwym zachowaniem. Cechuje je niska koncentracja, reakcje niewspółmierne do bodźca, duża przerzutność uwagi.
Kolejnym bardzo istotnym elementem jest lateralizacja słuchowa. Przeprowadzone w 1952 roku badania naukowe dowiodły, iż istnieje ucho dominujące, które wykonuje bardziej wyspecjalizowane i dokładniejsze funkcje kontrolne. To ono pełni istotną rolę w regulacji głosu mówionego. Dobre słuchanie uwarunkowane jest dominacją ucha prawego. Transmisja dźwięku z prawego ucha do lewej półkuli, w której znajduje się większość ośrodków mowy, jest znacznie krótsza. Gdy lewe ucho staje się dominujące informacje słuchowe docierają do niej z opóźnieniem. Lateralizacja słuchowa ma bezpośrednie znaczenie w procesie uczenia się. Ponadto osoby preferujące słuchanie lewym uchem będą prawdopodobnie przykładać większą wagę do sposobu wymawianych słów, np. intonacji. Ton głosu, którego słuchają, może mieć dla tych osób większe znaczenie niż sama treść przekazu. Z tego powodu mówienie podniesionym głosem do dzieci z lateralizacją lewouszną może mieć negatywne konsekwencje. Mogą one wówczas odbierać wyjątkowo intensywnie negatywne wibracje w kierowanych do nich komunikatach.
Musimy uzbroić dzieci w umiejętność ochrony przed zbędnymi dźwiękami, które bombardują je z otoczenia, a równocześnie nauczyć je wychwytywać bodźce słuchowe istotne w danej sytuacji. Trening uwagi i lateralizacji słuchowej ogranicza w znacznym stopniu lęki i stres wynikające z wyżej opisanych problemów związanych z nieprawidłowym przetwarzaniem wrażeń słuchowych.
Moje obserwacje wskazują, że często „ubocznym” efektem stymulacji słuchowej jest poprawa funkcjonowania dziecka w sferze emocjonalnej nawet wówczas, gdy problemy z tego zakresu nie były głównym powodem podjęcia terapii.
